Η ιστορία του Παναιτωλίου

Οι απαρχές της ζωής στην περιοχή του Παναιτωλίου χάνονται στη νεολιθική εποχή. Η πόλη των Θεστιέων ήταν η μεγαλύτερη από όλες τις Αιτωλικές πόλεις και πήρε το όνομά της από τον Θέστιο που ήταν ηγεμόνας της Πλευρώνας στην Αιτωλία. Η Θεστία γίνεται πόλη - κράτος και στη συνέχεια πόλη από τις πλέον αξιόλογες της Αιτωλικής συμπολιτείας.
Τη Βυζαντινή και νεώτερη εποχή δεσπόζει στο Βλοχό το μοναστήρι της Παναγίας της Βλοχαΐτισσας. Σύμφωνα με την παράδοση το Παναιτώλιο ήταν συνοικισμός του Βλοχού και βρίσκονταν στα υψώματα μεταξύ Αβόρανης και Καινουργίου.
Χρονολογικά η περιοχή του Παναιτωλίου κατοικούνταν πριν από το 1789. Στη σημερινή του θέση χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και έφερε την ονομασία Μουσταφούλι από το όνομα του Μουσταφά-πασά ο οποίος είχε στην κατοχή του όλη την παραλίμνια περιοχή έως και τον Αϊ Γιάννη τον Ριγανά.
1835: Με το Βασιλικό Διάταγμα της 1ης Οκτωβρίου 1835 (ΦΕΚ 19) ιδρύθηκε ο Δήμος Θέρμου με την εξής σύσταση: Θέρμος, Προσήλια, Μουσταφούλι, Βροχολή, Καινούργιον, Τσουκαλάδα, Μονή Βλοχούς.
1910: Με το Β.Δ. της 25ης Νοεμβρίου 1910 (ΦΕΚ 360) μετονομάστηκε σε Δήμο Θεστιέων.
1912: Με Β.Δ. στις 31-8-1912 (ΦΕΚ 261 τεύχος Α΄) ιδρύθηκε ως αυτοτελής κοινότητα το Μουσταφούλι το οποίο περιελάμβανε και το συνοικισμό Χαλίκι.
1928: Την ονομασία Μουσταφούλι τη διατήρησε μέχρι το 1928 οπότε με το διάταγμα 12-3-1928 μετονομάστηκε σε Παναιτώλιο με τη φροντίδα του δασκάλου Φωτίου Αλεξόπουλου.
1950-51: Το Χαλίκι αποσπάστηκε με Β.Δ. από την κοινότητα του Παναιτωλίου στις 2-8-1950 (ΦΕΚ 17-1-1950). Ενώθηκε πάλι με την κοινότητα Παναιτωλίου το 1951 μ την 668/1951 απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας.
1994: Επανιδρύθηκε το 1994 ο Δήμος Θεστιέων με τη συνένωση Καινουργίου και Προσηλίων. Το 1998 Διευρύνθηκε και συμπεριέλαβε το Παναιτώλιο και τη Νέα Αβόρανη.
2011:  Από την 1η Ιανουαρίου του 2011 με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης το Παναιτώλιο αποτελεί πλέον δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αγρινίου.

Προέλευση της ονομασίας Παναιτώλιο
Παναιτώλιο(Κοινό των Αιτωλών). Έτσι ονομαζόταν η γενική συνέλευση των αντιπροσώπων των διαφόρων πόλεων της Αιτωλίας.

Τοπική οικονομία
Η κτηνοτροφία, η γεωργία, η αλιεία είναι οι τρεις βασικοί κλάδοι απασχόλησης των κατοίκων του Παναιτωλίου. Κύρια αγροτική παραγωγή υπήρξε για δεκάδες χρόνια η καλλιέργεια των φημισμένων καπνών «Τσεμπέλια Αγρινίου». Τα κύρια προϊόντα της γης σήμερα είναι ελιές και ελαιόλαδο, καλαμπόκι, τριφύλλι, κηπευτικά (ξακουστή η ντομάτα Παναιτωλίου), εσπεριδοειδή, κρασί, λιμνίσια ψάρια (κυρίως αθερίνα) και κτηνοτροφικά προϊόντα (κυρίως προβατοτροφίας και χωρικής ορνιθοτροφίας).
Στην περιοχή υπάρχουν βιοτεχνίες παραγωγής ειδών ένδυσης, επιχειρήσεις επεξεργασίας και μεταποίησης ελαιοκάρπου, μερικά αρτοποιεία και επίσης δραστηριοποιούνται αρκετοί τεχνίτες ξύλου, μετάλλων κ.λ.π.
Στον τομέα των υπηρεσιών στο Παναιτώλιο υπάρχουν Λύκειο, Γυμνάσιο, δύο Δημοτικά Σχολεία, τρία Νηπιαγωγεία, ένας Παιδικός Σταθμός, Φροντιστήρια Ξένων γλωσσών, Ιατρείο, τρία Φαρμακεία, μερικά Καταστήματα λιανεμπορίου και εστίασης, Ταχυδρομείο, Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας, Γήπεδο και Γεωργικός Συνεταιρισμός.

Παναιτώλιο και πολιτισμός
Αξιοσημείωτη είναι η συνεισφορά του Παναιτωλίου στον τομέα της τέχνης και του πολιτισμού, μεσώ της Γλυπτικής (Χ.Καπράλος), της Ζωγραφικής και του Θεάτρου (Ερασιτεχνική θεατρική ομάδα Πολιτιστικού Συλλόγου).

 Επιμέλεια κειμένου: Κατσιμάρη Δήμητρα 

Πηγές:

1. Εκδόσεις: Δήμος Θεστιέων - Ωδή στη Φύση

2. Έκδοση πνευματικού κέντρου του Δήμου Θεστιέων: Το Παναιτώλιο στα μονοπάτια του χρόνου...  Κ. Σχισμένου - Λειβαδίτη

3. Εφημερίδα Νέα Εποχή: άρθρο του Α. Παλιούρα, καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Παν. Ιωαννίνων

4. Φωτογραφίες: Δ. Κατσιμάρη & www.agrinioculture.gr